DORA: Przewodnik dla banków spółdzielczych

W ostatnich latach sektor finansowy stał się jednym z głównych celów cyberataków, co skłoniło organy regulacyjne do wprowadzenia bardziej rygorystycznych przepisów dotyczących cyberbezpieczeństwa.

Jednym z głównych aktów prawnych w tym obszarze jest regulacja DORA (Digital Operational Resilience Act). Banki spółdzielcze, będące istotnym elementem polskiego systemu bankowego, muszą sprostać tym wyzwaniom, często dysponując ograniczonymi zasobami.

Podstawy regulacji DORA i jej znaczenie dla sektora finansowego

DORA, czyli Rozporządzenie o Operacyjnej Odporności Cyfrowej, to nowa regulacja mająca na celu wzmocnienie odporności cyfrowej sektora finansowego w Unii Europejskiej. Powstała ona w odpowiedzi na rosnącą liczbę cyberataków oraz zwiększającą się zależność instytucji finansowych od technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT).

Główne cele DORA obejmują:

• podniesienie odporności sektora finansowego na cyberataki,
• ujednolicenie procesów zarządzania ryzykiem związanym z ICT,
• usprawnienie mechanizmów raportowania incydentów,
• wzmocnienie nadzoru nad dostawcami usług ICT dla sektora finansowego.

Dla banków spółdzielczych DORA oznacza konieczność kompleksowego przeglądu, a często także gruntownej przebudowy istniejących systemów i procesów związanych z cyberbezpieczeństwem. To wyzwanie, ale jednocześnie szansa na podniesienie poziomu bezpieczeństwa i zwiększenie zaufania klientów.

Harmonogram wdrażania DORA

Rozporządzenie o Operacyjnej Odporności Cyfrowej jest wdrażane w kilku etapach:

W rezultacie banki spółdzielcze mają stosunkowo niewiele czasu na dostosowanie się do nowych wymagań. A opóźnienia we wdrażaniu DORA mogą skutkować nie tylko sankcjami finansowymi, ale także utratą zaufania klientów i partnerów biznesowych.

Wyślij wiadomość

Jakie obowiązki DORA nakłada na banki spółdzielcze?

Zarządzanie ryzykiem ICT

DORA wprowadza nowe standardy cyberbezpieczeństwa koncentrując się na ustanowieniu solidnych ram zarządzania ryzykiem w odniesieniu do wszystkich aspektów technologii informacyjno-komunikacyjnych. Podstawowym wymogiem rozporządzenia jest kompleksowego systemu zarządzania ryzykiem ICT.

Obejmuje to:

• Identyfikację zagrożeń i podatności: Banki muszą regularnie przeprowadzać audyty bezpieczeństwa i analizy ryzyka. Oznacza to konieczność wdrożenia narzędzi do skanowania podatności oraz procesów regularnej oceny ryzyka.
• Strategie ochrony i zapobiegania: Wymagane jest wdrożenie odpowiednich zabezpieczeń technicznych i organizacyjnych. Może to obejmować implementację zaawansowanych systemów firewall, rozwiązań antywirusowych, systemów wykrywania i zapobiegania włamaniom (IDS/IPS), a także procedur kontroli dostępu i zarządzania tożsamością.
• Metody wykrywania zagrożeń: Banki muszą wdrożyć systemy monitorowania i wykrywania anomalii.
• Procedury reagowania i przywracania sprawności: Konieczne jest opracowanie i regularne testowanie planów ciągłości działania oraz planów odzyskiwania po awarii.
• Tworzenie i aktualizacja polityk i procedur: DORA wymaga regularnych przeglądów i aktualizacji dokumentacji bezpieczeństwa. Oznacza to konieczność ustanowienia formalnych procesów zarządzania politykami bezpieczeństwa.
• Ciągłe uczenie się i rozwój: Regulacja kładzie nacisk na szkolenia pracowników i śledzenie najnowszych trendów w cyberbezpieczeństwie.
• Opracowywanie planów działań informacyjnych: Banki muszą przygotować strategie komunikacji w przypadku incydentów.

Zarządzanie incydentami związanymi z ICT

DORA kładzie duży nacisk na efektywne zarządzanie incydentami bezpieczeństwa. W praktyce oznacza to, że banki spółdzielcze muszą wdrożyć:

• Proces wykrywania incydentów: Kluczowym elementem jest tutaj implementacja systemów SIEM, czyli systemów zarządzania informacjami i zdarzeniami bezpieczeństwa. Systemy te pozwalają na centralne gromadzenie i analizę logów z różnych źródeł, co umożliwia szybkie wykrywanie potencjalnych incydentów.
• Metody zarządzania incydentami: Konieczne jest określenie jasnych procedur reagowania na różne typy incydentów.
• Procedury zgłaszania incydentów: DORA wymaga ustanowienia jasnych kanałów i formatów raportowania incydentów, zarówno wewnętrznie, jak i do odpowiednich organów nadzoru.
• Klasyfikacja poważnych incydentów: Banki muszą opracować kryteria klasyfikacji incydentów, aby szybko identyfikować te najpoważniejsze i odpowiednio na nie reagować.
• Obowiązki w zakresie powiadamiania organów nadzoru: DORA określa ścisłe terminy i zakres informacji, które muszą być przekazywane organom nadzoru w przypadku poważnych incydentów.
• Komunikacja z klientami: Jeśli incydenty mają wpływ na klientów, banki powinny być gotowe na natychmiastowe i efektywne przekazywanie im informacji na ten temat.
• Prowadzenie rejestru incydentów i zagrożeń: Wdrożenie systemu do dokumentowania i analizy incydentów ma przyczynić się do ciągłego doskonalenia procesów bezpieczeństwa.

Testowanie operacyjnej odporności cyfrowej

Rozporządzenie wymaga również regularnej weryfikacji systemów informatycznych. Dlatego istotnym elementem nowych regulacji jest obowiązek ich regularnego testowania.

Banki spółdzielcze powinny przeprowadzać:

• Testy penetracyjne: Regularne przeprowadzanie symulacji ataków na systemy bankowe. Ważne jest, aby testy obejmowały zarówno infrastrukturę sieciową, jak i aplikacje bankowe.
• Testy odporności na obciążenia: Sprawdzanie wydajności systemów i ciągłości ich działania w warunkach ekstremalnych poprzez symulowanie takich scenariuszy jak nagły wzrost ruchu sieciowego czy ataki typu DDoS (Distributed Denial of Service).
• Scenariuszowe ćwiczenia: Przeprowadzanie symulacji różnych scenariuszy ataków. Ich celem jest sprawdzenie gotowości całej organizacji do reagowania na incydenty, dlatego ćwiczenia te powinny angażować nie tylko zespół IT, ale także kadrę zarządzającą i przedstawicieli innych działów.
• Testy planów ciągłości działania: Powinny weryfikować skuteczność procedur awaryjnych obejmując takie scenariusze jak awaria głównego centrum danych czy utrata dostępu do krytycznych systemów.

Zarządzanie ryzykiem ze strony zewnętrznych dostawców usług ICT

Ponadto DORA zwraca szczególną uwagę na bezpieczeństwo łańcucha dostaw. W efekcie regulacja nakłada nowe obowiązki w zakresie nadzoru nad dostawcami.

Według rozporządzenia banki spółdzielcze muszą:

• Identyfikować dostawców usług ICT: Stworzenie i regularne aktualizowanie rejestru wszystkich dostawców usług ICT, ze szczególnym uwzględnieniem tych, którzy mają dostęp do krytycznych systemów lub danych.
• Ocenić ryzyka związane z dostawcami: Dla każdego istotnego dostawcy należy przeprowadzić szczegółową analizę ryzyka obejmującą ocenę ich procedur bezpieczeństwa, stabilności finansowej oraz zgodności z regulacjami.
• Zawrzeć umowy z dostawcami uwzględniające wymogi bezpieczeństwa: DORA wymaga, aby umowy z dostawcami zawierały szczegółowe postanowienia dotyczące bezpieczeństwa, w tym obowiązki w zakresie raportowania incydentów, prawo do audytu oraz gwarancje ciągłości usług.
• Monitorować działania dostawców pod kątem bezpieczeństwa: Wdrożenie procesów ciągłego monitorowania i oceny dostawców. Może to obejmować regularne audyty, przeglądy raportów bezpieczeństwa czy testy penetracyjne.
• Przygotować plany awaryjne i strategie wyjścia: Dla każdego kluczowego dostawcy bank musi przygotować plan awaryjny na wypadek, gdyby dostawca nie był w stanie kontynuować świadczenia usług, w tym strategie migracji do alternatywnych rozwiązań.

Udział w wymianie informacji

Rozporządzenie podkreśla też znaczenie współpracy wektorowej. DORA zachęca do udziału w platformach wymiany informacji o zagrożeniach.

Aby zrealizować ten cel, banki spółdzielcze powinny:

• Uczestniczyć w sektorowych grupach wymiany informacji: Może to wymagać nawiązania nowych partnerstw i integracji z zewnętrznymi systemami wymiany informacji o zagrożeniach.
• Dzielić się informacjami o zaobserwowanych zagrożeniach: Wymaga to wdrożenia procesów i narzędzi do bezpiecznego udostępniania informacji o zagrożeniach innym uczestnikom sektora bankowego.
• Wykorzystywać otrzymane informacje do wzmacniania własnych systemów bezpieczeństwa: Konieczne jest wdrożenie procesów szybkiego reagowania na otrzymane informacje o zagrożeniach, w tym aktualizacji systemów zabezpieczeń.

Rola KNF w nadzorze nad wdrażaniem DORA

Komisja Nadzoru Finansowego będzie odgrywać kluczową rolę w nadzorze nad wdrażaniem DORA w Polsce. Instytucja otrzyma nowe uprawnienia i narzędzia do monitorowania zgodności z regulacją:

• Przeprowadzanie kontroli zgodności: KNF będzie mogła przeprowadzać kontrole w celu weryfikacji zgodności z wymogami DORA. Kontrole te mogą obejmować audyty systemów IT, przegląd dokumentacji oraz wywiady z personelem.
• Wydawanie zaleceń pokontrolnych: Na podstawie wyników kontroli, KNF będzie mogła wydawać zalecenia dotyczące poprawy procesów i systemów związanych z cyberbezpieczeństwem. Banki będą zobowiązane do ich wdrożenia w określonym czasie.
• Nakładanie sankcji: W przypadku stwierdzenia poważnych naruszeń, KNF będzie mogła nakładać sankcje.
• Monitorowanie incydentów: DORA nakłada na banki obowiązek raportowania poważnych incydentów do KNF. Komisja będzie analizować te raporty i może wymagać dodatkowych działań ze strony banków.
• Współpraca międzynarodowa: KNF będzie współpracować z organami nadzoru z innych krajów UE oraz z Europejskim Urzędem Nadzoru Bankowego (EBA) w celu zapewnienia spójnego stosowania DORA w całej Unii.

Potencjalne sankcje za nieprzestrzeganie wymogów DORA

Banki spółdzielcze powinny spodziewać się zwiększonej aktywności nadzorczej KNF w obszarze cyberbezpieczeństwa i być przygotowane na szczegółowe kontrole. Kluczowe będzie utrzymywanie otwartej komunikacji z KNF i szybkie reagowanie na wszelkie zapytania czy zalecenia.

Nieprzestrzeganie wymogów DORA może skutkować poważnymi konsekwencjami:

Kary finansowe:

• Do 10% rocznych przychodów netto lub do 20,8 mln zł (w zależności od tego, która kwota jest wyższa).
• W przypadku osób fizycznych odpowiedzialnych za naruszenia - do 3 mln zł.

Sankcje administracyjne:

• Zakaz pełnienia funkcji kierowniczych dla osób odpowiedzialnych za naruszenia (na okres od miesiąca do roku).
• Nakaz zaprzestania określonych praktyk i powstrzymania się od ich powtarzania.

Publiczne ogłoszenia:

• KNF może wydać publiczne oświadczenie wskazujące naruszenia i odpowiedzialną za nie osobę lub podmiot.

Cofnięcie lub zawieszenie zezwolenia:

• W skrajnych przypadkach KNF może zawiesić lub cofnąć zezwolenie na prowadzenie działalności bankowej.

Warto podkreślić, że sankcje finansowe mogą być szczególnie dotkliwe dla mniejszych banków spółdzielczych. Ponadto, publiczne ogłoszenie o naruszeniach może mieć długotrwały negatywny wpływ na reputację banku i zaufanie klientów.

Wyzwania dla banków spółdzielczych w kontekście wdrażania DORA

Banki spółdzielcze stoją przed szeregiem wyzwań związanych z wdrożeniem DORA. Wymaga to od nich nie tylko zrozumienia nowych regulacji, ale także adaptacji do szybko zmieniającego się krajobrazu technologicznego i prawnego..

Oto główne trudności, przed którymi stoją banki spółdzielcze:

• Podniesienie kompetencji pracowników: DORA wymaga wysokiego poziomu specjalistycznej wiedzy z zakresu cyberbezpieczeństwa, którą nie zawsze dysponują obecni pracownicy banków spółdzielczych.
• Technologiczne aspekty wdrożenia: Wdrożenie zaawansowanych systemów monitorowania, wykrywania i reagowania na zagrożenia może być dużym wyzwaniem dla mniejszych instytucji.
• Integracja nowych rozwiązań z istniejącymi systemami: Niektóre starsze systemy mogą być trudne do integracji z nowoczesnymi rozwiązaniami cyberbezpieczeństwa.
• Zapewnienie zgodności w strukturze zrzeszeniowej: Banki spółdzielcze działające w ramach zrzeszeń muszą skoordynować swoje działania z bankiem zrzeszającym, co może komplikować proces wdrażania DORA.

Korzyści z wdrożenia DORA dla banków spółdzielczych

Chociaż banki spółdzielcze stoją przed szeregiem wyzwań związanych z wdrożeniem DORA, ich pokonanie może przynieść długofalowe korzyści. Najważniejsze z nich to:

• Zwiększenie odporności na zagrożenia: Podniesienie poziomu bezpieczeństwa systemów IT przełoży się na lepszą ochronę przed coraz bardziej wyrafinowanymi atakami.
• Ustandaryzowanie procesów: DORA wymusza wdrożenie sprawdzonych praktyk w zakresie cyberbezpieczeństwa, co może uprościć i usprawnić wewnętrzne procesy banku.
• Potencjalne oszczędności w przyszłości: Choć początkowe koszty mogą być wysokie, wprowadzone zmiany mogą przynieść oszczędności w długim terminie, np. poprzez zmniejszenie liczby kosztownych incydentów.
• Lepsza pozycja konkurencyjna: Banki, które skutecznie wdrożą DORA, mogą zyskać przewagę konkurencyjną, szczególnie w kontekście rosnącej świadomości klientów w zakresie cyberbezpieczeństwa.
• Usprawnienie współpracy z partnerami: Standardy wprowadzone przez DORA mogą ułatwić współpracę z innymi instytucjami finansowymi i dostawcami usług, dzięki wspólnym ramom bezpieczeństwa.

Przygotowanie się do DORA krok po kroku

Aby skutecznie przygotować się do DORA, banki spółdzielcze powinny podjąć następujące kroki:

• Przeprowadzenie audyty obecnego stanu bezpieczeństwa: Dokonanie oceny istniejących systemów i procesów bezpieczeństwa.
• Identyfikacja luk i obszarów do poprawy: Analiza obecnego stanu w kontekście wymagań DORA, mająca na celu wskazanie luk i priorytetowych obszarów wymagających natychmiastowej poprawy.
• Opracowanie szczegółowego planu dostosowania się do wymogów DORA: Stworzenie planu wdrożenia z jasnymi celami i kamieniami milowymi.
• Budżetowanie i alokacja zasobów: Oszacowanie kosztów wdrożenia niezbędnych zmian oraz określenie wymagań dotyczących zasobów ludzkich i technologicznych
• Planowanie harmonogramu wdrożenia zmian: Wyznaczenie realistycznych terminów dla kolejnych etapów wdrożenia oraz uwzględnienie wzajemnych zależności między projektami.
• Szkolenie pracowników: Organizacja specjalistycznych szkoleń dla zespołu IT i kadry zarządzającej oraz stworzenie programu edukacyjnego z zakresu cyberbezpieczeństwa dla wszystkich pracowników.
• Wdrażanie kluczowych systemów i procesów: Implementacja i optymalizacja nowych systemów oraz procesów zgodnie z wymaganiami DORA.
• Przeprowadzanie testów i audytów: Wdrożenie programu regularnych testów i ćwiczeń, jak również przeprowadzanie okresowych audytów.
• Utrzymywanie komunikacji z organami nadzoru: Regularnie informowanie KNF o postępach we wdrażaniu DORA i bycie przygotowanym na kontrole i inspekcje.

Jak Atende pomaga przygotować się do wymogów DORA

Atende, jako doświadczony dostawca rozwiązań IT dla sektora finansowego, oferuje kompleksowe wsparcie w dostosowaniu się do wymogów DORA:

Kompleksowe rozwiązania z zakresu cyberbezpieczeństwa

• Audyty bezpieczeństwa zgodne z wymogami DORA: Atende przeprowadza szczegółowe audyty, które pozwalają zidentyfikować luki w bezpieczeństwie i określić priorytety działań naprawczych.
• Projektowanie architektury bezpieczeństwa: Eksperci Atende pomagają w opracowaniu architektury bezpieczeństwa dostosowanej do specyfiki banków spółdzielczych i wymogów DORA.
• Wdrażanie zaawansowanych systemów zabezpieczeń: Atende oferuje szeroki wachlarz rozwiązań, w tym zaawansowane systemy firewall, systemy wykrywania i zapobiegania włamaniom (IDS/IPS), oraz rozwiązania do ochrony przed atakami DDoS.
• Usługi ciągłego monitorowania i reagowania na incydenty: Atende może zapewnić całodobowe monitorowanie systemów bankowych i szybkie reagowanie na potencjalne zagrożenia.

Usługa Atende Security Suite:

• Zaawansowane monitorowanie i wykrywanie zagrożeń: Security Suite wykorzystuje zaawansowane algorytmy do wykrywania anomalii i potencjalnych zagrożeń w systemach bankowych.
• Proaktywne zapobieganie zagrożeniom: Rozwiązanie Atende pozwala na szybkie wdrażanie zabezpieczeń w odpowiedzi na nowo wykryte zagrożenia.
• Automatyzacja odpowiedzi na incydenty: Security Suite umożliwia automatyzację wielu aspektów reagowania na incydenty, co jest kluczowe w kontekście wymagań DORA dotyczących szybkiej reakcji.
• Zapewnienie zgodności z regulacjami: Rozwiązanie jest regularnie aktualizowane, aby spełniać najnowsze wymogi regulacyjne, w tym DORA.

Wdrażanie systemów SIEM i SOAR:

• Integracja systemów SIEM i SOAR: Atende oferuje rozwiązania łączące funkcjonalności SIEM (Security Information and Event Management) i SOAR (Security Orchestration, Automation and Response), co pozwala na efektywne zarządzanie incydentami zgodnie z wymogami DORA.
• Dostosowanie do specyfiki banków spółdzielczych: Rozwiązania Atende są elastyczne i mogą być dostosowane do unikalnych potrzeb i ograniczeń banków spółdzielczych.
• Automatyzacja procesów bezpieczeństwa: Systemy SIEM i SOAR od Atende pozwalają na automatyzację wielu rutynowych zadań związanych z bezpieczeństwem, co jest szczególnie istotne dla banków spółdzielczych z ograniczonymi zasobami IT.

Doświadczenie Atende w sektorze finansowym:

• Bogate portfolio udanych wdrożeń: Atende może pochwalić się licznymi udanymi projektami w sektorze bankowym, co gwarantuje głębokie zrozumienie specyfiki branży.
• Znajomość specyfiki bankowości spółdzielczej: Eksperci Atende rozumieją unikalne wyzwania stojące przed bankami spółdzielczymi i potrafią dostosować rozwiązania do ich potrzeb.
• Zespół ekspertów ds. bezpieczeństwa i zgodności: Atende dysponuje zespołem specjalistów, którzy są na bieżąco z najnowszymi trendami w cyberbezpieczeństwie i regulacjami takimi jak DORA.

Wyślij wiadomość

Droga do zgodności z DORA

DORA stanowi istotne wyzwanie dla banków spółdzielczych, ale jednocześnie jest szansą na znaczące podniesienie poziomu cyberbezpieczeństwa. Wczesne rozpoczęcie przygotowań pozwoli na rozłożenie w czasie inwestycji i minimalizację ryzyka związanego z niedostosowaniem się do regulacji.

Atende, jako doświadczony partner technologiczny dla sektora finansowego, oferuje pełne wsparcie w procesie dostosowania się do wymogów DORA. Dzięki głębokiej znajomości specyfiki bankowości spółdzielczej oraz zaawansowanym rozwiązaniom z zakresu cyberbezpieczeństwa, Atende może pomóc w skutecznym i efektywnym wdrożeniu wymaganych zmian.